Giãn tĩnh mạch thừng tinh – Nguyên nhân thường gặp gây vô sinh hiếm muộn ở nam giới

Giãn tĩnh mạch thừng tinh là một trong những nguyên nhân gây vô sinh ở nam giới với tỷ lệ khá cao. Tuy nhiên, việc điều trị đúng cách, kịp thời sẽ giúp nam giới vẫn có con bình thường.

Bài viết này, Thạc-dược sỹ Lê Trọng Tâm sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về bệnh lý này!

Giãn tĩnh mạch thừng tinh là gì?

Giãn tĩnh mạch thừng tinh có tên tiếng Anh: Scrotal Varicocele.

Đây là tình trạng giãn của đám rối các tĩnh mạch sinh tinh và tĩnh mạch thừng tinh, nằm phía trên tinh hoàn. Hiện tượng này thường xuất hiện ở tinh hoàn bên trái, chiếm tỉ lệ 90%. Khoảng 10% còn lại là các trường hợp mắc cả hai bên. Chỉ có khoảng 1% trẻ em nam < 10 tuổi mắc chứng này. Đây là một trong các lý do gây ra tình trạng vô sinh nam.

Mặc dù, bệnh lý này không phải là nguyên nhân chính gây vô sinh ở nam giới nhưng chúng cũng được xem là yếu tố làm tăng nguy cơ hiếm muộn.

Nguyên nhân gây giãn tĩnh mạch thừng tinh?

Giãn tĩnh mạch thừng tinh thường do máu chảy ngược về chỗ thấp (thay vì chảy về tim), giống như tình trạng giãn tĩnh mạch ở chi dưới. Cơ chế bệnh sinh của giãn tĩnh mạch thừng tinh là do sự suy yếu hệ thống van tĩnh mạch, dẫn đến trào ngược máu từ hệ thống tĩnh mạch chủ vào hệ thống tĩnh mạch tinh, làm giãn thành búi các đám rối tĩnh mạch tinh ở vùng bẹn và bìu. Đám rối tĩnh mạch tinh giãn, gây ứ trệ máu làm tăng nhiệt độ ở tinh hoàn dẫn đến sự hủy hoại tinh trùng.

Nguyên nhân trực tiếp gây ra bệnh vẫn đang được nghiên cứu, do đó giãn tĩnh mạch thừng tinh được xếp vào nhóm bệnh tự phát (idiopathy).

Có một số giả thuyết về nguyên nhân như suy van tĩnh mạch, bất thường vị trí đổ của tĩnh mạch tinh vào tĩnh mạch thận trái hoặc tĩnh mạch chủ bụng. Có thể do các nguyên nhân gây tăng áp lực ổ bụng như khối u vùng tiểu khung, sau phúc mạc…

Triệu chứng, dấu hiệu nhận biết, chẩn đoán?

Phần lớn bệnh nhân được chẩn đoán khi đã có giai đoạn muộn, có thể sờ thấy các búi tĩnh mạch giãn ở bìu hoặc có triệu chứng lâm sàng là đau tinh hoàn. Một số bệnh nhân khi đi khám vô sinh hiếm muộn ở nam giới thì tình cờ phát phát hiện bệnh lý giãn tĩnh mạch thừng tinh.

Chẩn đoán giãn tĩnh mạch thừng tinh giai đoạn tiến triển không khó khăn, bằng cả thăm khám lâm sàng và siêu âm. Khi siêu âm, đường kính tĩnh mạch tinh lớn hơn 2,5 mm thì được coi là giãn.

Điều trị giãn tĩnh mạch thừng tinh

Khoảng 1/10 nam giới bị giãn tĩnh mạch thừng tinh. Tuy nhiên, nhiều người bị giãn tĩnh mạch thừng tinh lại không có bất thường về số lượng tinh trùng cũng như về vấn đề sinh sản. Song, 40% trường hợp nam giới vô sinh vì lý do giãn tĩnh mạch thừng tinh. Lý do được chỉ ra, khi đám rối tĩnh mạch tinh giãn, gây ra ứ trệ máu làm tăng nhiệt độ ở tinh hoàn, từ đó dẫn đến sự hủy hoại tinh trùng.

Điều trị giãn tĩnh mạch thừng tinh, không phải bệnh nhân nào cũng cần phẫu thuật. Nếu bạn không đau hoặc bạn không có trở ngại nào trong vấn đề sinh sản, bác sĩ sẽ khuyên bạn nên theo dõi tiếp trong một thời gian. Nếu tĩnh mạch không dãn lớn và không làm bạn khó chịu, bạn có thể không cần phải điều trị gì thêm. Nếu bệnh nhân bị đau vùng bìu, hoặc nếu tĩnh mạch bị giãn ngoằn ngoèo mất thẩm mỹ; hoặc nếu vợ chồng đang gặp trở ngại trong vấn đề sinh sản, bác sĩ có thể khuyên bệnh nhân phẫu thuật hoặc làm những thủ thuật khác để điều trị.

Bác sĩ sẽ thắt tĩnh mạch thừng tinh giãn ở phía trên hoặc xung quanh tinh hoàn. Đây là phẫu thuật có thể về ngay trong ngày. Thời gian tiến hành phẫu thuật chưa đến một giờ. Trong khi mổ, bác sĩ gây mê sẽ tạo mọi điều kiện để bạn cảm thấy thoải mái và không đau. Bạn có thể ngủ hoặc không ngủ (gây tê tủy sống) nhưng không đau. Một vết rạch da nhỏ ở vùng bụng dưới hoặc trên nếp bẹn dài 2-3 cm để tiến hành phẫu thuật. Sau phẫu thuật 2-3 giờ, bạn có thể xuất viện. Nên có người thân đi theo bạn trong khi tiến hành phẫu thuật, vì bạn cần có thời gian hồi phục sau khi gây mê hoặc gây tê.

Sau phẫu thuật, bạn có thể trở lại với công việc sau 48 giờ sau mổ, tránh hoạt động gắng sức trong 48 giờ sau phẫu thuật như: khiêng vác vật nặng hoặc quan hệ tình dục. Có thể hoạt động bình thường trở lại sau 5-7 ngày, kể cả chơi thể thao, có thể tắm 24 giờ sau mổ (không ngâm xà bông trong bồn tắm trong vòng 5 ngày). Đôi khi vết mổ có đau nhẹ hoặc rỉ dịch, sưng bìu ít… Có thể dùng bông, gạc đắp lên vết mổ. Sau mổ, bác sĩ sẽ cho thuốc giảm đau. Bạn nên dùng thuốc theo đúng chỉ dẫn trong 48 giờ. Sau đó, dùng thuốc chỉ khi cần thiết như đau nhiều… Tái khám để kiểm tra tình trạng vết mổ sau 2 tuần. Ba tháng sau mổ, thử tinh dịch đồ, đếm số lượng tinh trùng. Lần thử đầu tiên, số lượng tinh trùng thường chưa cải thiện nhiều, nhưng những lần kiểm đếm sau số lượng sẽ gia tăng.